لبنان مشهور به عروس خاورمیانه، کشوری در غرب آسیا و حاشیهی دریای مدیترانه است. جمعیت این کشور نزدیک به ۷ میلیون نفر برآورد شده است.[۱] زبان رسمی در لبنان عربی است، اما هر یک از اقلیتهای قومی نیز به زبان خود سخن میگویند. ۹۵ درصد مردم لبنان عرب، ۴ درصد ارمنی و ۱ درصد از سایر نژادها هستند.[۲] بیشترین تنوّع دینی در خاورمیانه متعلّق به این کشور است.[۳] از اینرو، حدود ۶۱ درصد (۳۰ درصد اهل سنت، ۳۰ درصد شیعه ، و بقیه علوی و اسماعیلی) جمعیت لبنان مسلمان، نزدیک به ۳۴ درصد مسیحی، حدود ۵ درصد دروزی، و بقیه نیز یهودی، بهائی، بودایی و یا هندو هستند.[۴]
بر اساس «توافق طائف»، منصب ریاست جمهوری در اختیار مارونیها، نخست وزیری از آن اهلسنت و ریاست مجلس نیز متعلّق به شیعیان است. شیعیان امروزه بیش از یک سوم جمعیت لبنان را تشکیل میدهند. تمرکز جمعیتی شیعیان بیشتر در مناطقی از قبیل بیروت، دشت بقاع، و بعلبک است.
در قرن هشتم هجری شهید اول پایهگذار جنبش علمی علماء شیعه در لبنان بود.[۵] از آن زمان به بعد حوزه علمیه جبل عامل لبنان به مهد پرورش علماء برجستهی شیعه مانند محقق کرکی، شیخ بهایی، و شیخ حر عاملی تبدیل شد. در دوران معاصر نیز شاهد ظهور بزرگان شیعه همچون سید محسن امین و سید محمد حسین فضل الله در لبنان هستیم.
به همان اندازه که تشیّع در عرصهی علوم اسلامی در لبنان تأثیرگذار و نقشآفرین بوده، در حوزهی سیاسی نیز تحوّلات مهمی را در این کشور رقم زده است. فراهم آوردن زمینه و بستر لازم برای تشکیل احزاب، مؤسسات و نهضتهای اجتماعی یکی از بارزترین این تحوّلات است. مهمترین نهادهای شیعی لبنان عبارتند از: حزب الله (علاوه بر نبرد با رژیم اسرائیل به فعالیتهای سیاسی، اجتماعی و رفاهی نیز میپردازد)؛ جنبش امل که توسط امام موسی صدر تأسیس شد؛ مجلس اعلای شیعیان؛ مؤسسات امام موسی صدر؛ و مؤسسات وابسته به سید محمدحسین فضل الله.[۶]
منابع:
[۱] https://www.worldometers.info/world-population/lebanon-population/
[۲] “Lebanon – the World Factbook”. ۲۳ September 2021.
[۳] Dralonge, Richard N. (2008). Economics and Geopolitics of the Middle East. New York: Nova Science Publishers. p. ۱۵۰. ISBN ۹۷۸-۱-۶۰۴۵۶-۰۷۶-۳.
[۴] “Lebanon — The World Factbook”. Central Intelligence Agency, United States. Retrieved ۱۰ January ۲۰۲۱.
[۵] حرکه الاصلاح الشیعی، صابرینا میروان، ص۳۴.
[۶] شیعیان لبنان وضعیت سیاسی – اجتماعی پس از انقلاب اسلامی ایران، داوود نوری، ص ۳۲۱-۳۲۵.