تانزانیا کشوری است در شرق آفریقا که نزدیک به ۶۰ میلیون نفر جمعیت دارد.[۱] در سال ۱۹۹۶ میلادی، پایتخت این کشور از شهر دارالسلام به دودوما منتقل شد. تانزانیا زبان رسمی ندارد، اما زبان سواحلی[۲] در آن رواج زیادی داشته و در عرصه‌ی آموزشی و نیز دادگاه‌های عالی از انگلیسی استفاده می‌شود.
بیش از ۱۲۰ گروه قومی در این کشور زندگی می‌کنند که اکثر قریب به اتفاق آنها آفریقایی‌تبار هستند.[۳] از جمله اقلیتهای غیرآفریقایی ساکن در تانزانیا، آسیایی‌ها، اروپایی‌ها، و اعراب می‌باشند.[۴] در تانزانیا، ۶۳ درصد مسیحی، ۳۴ درصد مسلمان، ۲ درصد پیرو ادیان بومی، و ۱ درصد بی‌دین/ پیرو سایر آئین‌ها زندگی می‌کنند.[۵]
اسلام در دو مرحله به این کشور وارد شده و گسترش پیدا کرد. نخست در دوره‌ی قرن ۱ تا پیش از قرن ۱۳ قمری گروهی از مسلمانان مهاجر در شرق آفریقا سکونت گزیدند و سپس اسلام در طول سال‌های ۱۲۹۷ تا ۱۳۴۹ قمری به مناطق داخلی تانزانیا وارد شد..[۶] اکثر مسلمانان این کشور اهل سنت شافعی و صوفی هستند و اقلیت شیعه در این کشور را نیز بیشتر خوجه‌ها، بُهره ها و شیعیان دوازده امامی تشکیل می‌دهند.[۷]
مسلمانان تانزانیا سازمان‌ها و تشکّل‌هایی را برای امور دینی و تبلیغی خود ایجاد کرده‌اند که از مهمترین آنها می‌توان به شورای عالی مسلمانان تانزانیا (باکواتا)، شورای قرائت قرآن (بالوکتا)[۸]، و شورای عالی سازمان‌های اسلامی (بارازاکو) اشاره کرد.[۹]
شیعیان اثناعشری تانزانیا متشکل از خوجه‌ها و بومیان تانزانیا هستند. شیعیان بومی که جمعیتی بین ۳ تا ۵ هزار نفر دارند، عمدتاً در شهرهایی از قبیل آروشا، زنگبار، موانزا، و دارالسلام پراکنده شده‌اند. شیخ ملبا صالح، شیخ مایونگا و شیخ مسبح شعبان از بزرگان آنان و نهادهایی مانند مدرسه امام رضا(ع) در دارالسلام، مرکز تربیت معلم دخترانه ولی عصر(ع) در کیباها، و مدرسه امام علی(ع) در دودوما تشکّل-های مخصوص شیعیان بومی تانزانیا به حساب می‌آیند.[۱۰]
در سوی دیگر، خوجه‌ها نیز اقدام به تأسیس مراکز، تشکّل‌ها و مدارس شیعی کرده‌اند مانند مدرسه علمیه شیعی بلال مسلم میشن، جماعت دارالسلام، جامعه زینبیه ویژه بانوان، ، و فدراسیون شیعیان خوجه اثناعشری آفریقا. همچنین، از سید سعید اختر رضوی و شیخ عبد الله سیف به عنوان دو چهره‌ی تأثیرگذار شیعیان خوجه و بومی تانزانیا یاد می‌شود.[۱۱]
منابع:
[۱]«World Population Prospects – Population Division – United Nations». population.un.org.
[۲] “Tanzania”. Ethnologue. SIL International.
[۳] امینی، رحیم، تانزانیا، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، ۱۳۷۵ش، ص۷.
[۴]عرب احمدی، امیربهرام، قبایل تانزانیا: همزیستی مسالمت آمیز، چشم انداز، سال ۱،ش ۸ (آبان ۱۳۷۶)، ص۷۲،۷۶.
[۵] PEW-global religious futures
[۶] Nehemia Levtzion, “Islam in Africa to ۱۸۰۰: merchants, chiefs and saints”, in The Oxford history of Islam, ed. John L. Esposito, Oxford ۱۹۹۹; p503.
[۷]علی کتانی، اقلیتهای مسلمان در جهان امروز، ترجمه محمدحسین آریا، تهران ۱۳۶۸ش، ص۲۱۰.
[۸] امینی، رحیم، تانزانیا، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، ۱۳۷۵ش، ص۲۰.
[۹] عرب احمدی، امیربهرام، تانزانیا سرزمین همیشه سبز، انتشارات بین المللی الهدی، تهران، ۱۳۸۴ش، صص۱۳۳-۱۳۸.
[۱۰] جعفریان، رسول، اطلس شیعه، انتشارات سازمان جغرافیایی، تهران، ۱۳۹۱ش، صص۵۵۶-۵۵۸.
[۱۱] عرب احمدی، امیربهرام، شیعیان تانزانیا: دیروز و امروز، تهران ۱۳۷۹ش، صص۳۵-۱۵۷ – همو، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، موسسه شیعه شناسی، قم، ۱۳۸۹ش، ص۱۸۷ – امینی، رحیم، تانزانیا، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، ۱۳۷۵ش، ص۲۱.
