عربستان سعودی بزرگترین کشور آسیای غربی است که بخش عمده شبهجزیره عربستان را دربر گرفته است. این کشور حدود ۳۵ میلیون نفر جمعیت دارد که بیش از ۱۳ میلیون نفر آنها مهاجر هستند.[۱] زبان رسمی عربستان عربی است با گویشهای نجدی، حجازی، و خلیجی.[۲] مهاجرین نیز به زبانهای بومی خود مانند تاگالوگ، پنجابی و اردو تکلّم میکنند.[۳]
۹۰ درصد شهروندان عربستان را اعراب تشکیل میدهند و ۱۰ درصد باقیمانده نیز از نژاد آفریقایی-عربی هستند.[۴]
تقریباً تمامی مردم عربستان مسلمان هستند[۵]، و تعداد اندکی از مسیحیان، یهودیان و هندوها در این کشور حضور دارند که عمدتاً برای کار به عربستان مهاجرت کردهاند.[۶] اکثریت مسلمانان عربستان یعنی ۸۵ درصد، از مذهب حنبلی پیروی میکنند و حدود ۱۵ درصد نیز شیعه هستند.[۷] البته بر خلاف مذهب اکثریت، این وهابیت است که درجامعه حاکمیت و سلطه دارد.[۸]
شیعیان عربستان به سه گروه امامیه، اسماعیلی و زیدی دستهبندی میشوند.[۹] امامیه که اکثریت شیعیان عربستان را تشکیل میدهند بیشتر در منطقه شرقی بویژه استانهای احساء و قطیف حضور دارند. اسماعیلیان در استان نجران و حومه آن ساکناند.[۱۰] تمرکز شیعیان زیدی نیز در شهرهای جنوبی نجران، جده، ینبوع و عسیر است.
دولت سعودی رفتاری تبعیض آمیز علیه شیعیان در پی گرفته و انواع محدودیتها را بر ضد ایشان اتخاذ کرده است. غصب اراضی کشاورزی، سلب آزادیهای فردی و اجتماعی، منع حضور در پستهای سیاسی، و ممانعت از تشکیل احزاب سیاسی برخی از اقدامات ضد شیعی حاکمیت است.[۱۱] از اینرو، شخصیتهای شیعه در عربستان، مانند شیخ نمر باقر النمر، محمد علی عمری و شیخ حسن الصَفّار نیز با فشارهای حکومتی مواجه هستند. از سوی دیگر، این محدودیتها مؤسسات شیعی در عربستان را نیز تحت الشعاع قرار داده و علیرغم اینکه آنها تا پیش از به قدرت رسیدن سعودیها به صورت آشکارا فعالیت میکردند، اما بعد از به قدرت رسیدن آل سعود آزادی عمل خود را از دست دادند.[۱۲] با این وجود مؤسساتی مانند جنبش مبلّغان طلایهدار، سازمان انقلاب اسلامی، و حزبالله عربستان همچنان به ترویج فرهنگ شیعه در این کشور مبادرت میورزند.[۱۳]
منابع:
[۱] “Saudi Arabia Population (2020) – Worldometer”. www.worldometers.info. Retrieved ۲۰۲۰-۰۵-۲۱.
[۲] Arabic, Najdi Spoken. Ethnologue – Arabic, Hijazi Spoken. Ethnologue – Arabic, Gulf Spoken. Ethnologue
[۳] “Saudi Arabia”. Ethnologue. Retrieved ۱۹ January ۲۰۲۱.
[۴] “Saudi Arabia”. The World Factbook. Cia.gov.
[۵] “Mapping the World Muslim Population” (PDF). Archived from the original (PDF) on 8 November 2009.
[۶] https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sa.html – Table: Religious Composition by Country, in Numbers Pew Research Center, Washington D.C. (December 2012)
[۷] Beehner, Lionel (16 June 2006). “Shia Muslims in the Mideast”. Council on Foreign Relations. Retrieved ۱۲ March ۲۰۱۵.
[۸] Esposito, John L. (2011). What Everyone Needs to Know about Islam: Second Edition. Oxford University Press, US. p. ۵۴. ISBN ۹۷۸-۰-۱۹-۹۷۹۴۱۳-۳.
[۹] اسلام دیلی- الشیعه فی السعودیه
[۱۰] «وضعیت شیعیان عربستان در گفتگو با شیخ حسن بن موسی الصفار»، ۱۳۸۷ش، ص۳۶.
[۱۱] شیعیان عربستان، علی انصاری بویراحمدی، ص۳۰۴.
[۱۲] پورتال اهل بیت – برای اطلاعات بیشتر ر.ک: «وضعیت شیعیان عربستان در گفتگو با شیخ حسن بن موسی الصفار»، ۱۳۸۷ش، ص۳۶.
[۱۳] نگاهی به جریانهای سیاسی شیعه در عربستان
