اندونزی یک مجمع‌‌الجزایر است که در آسیای جنوب شرقی و اقیانوسیه قرار دارد. جمعیت این کشور بیش از ۲۷۰ میلیون نفر میباشد.[۱] اندونزیایی زبان رسمی اندونزی است، ولی زبان‌های بومی نیز میان مردم رواج دارند.
حدود ۱۳۰۰ قومیت مختلف در اندونزی وجود دارد که از مهم‌‌ترین آنها میتوان آسترونزیایی، ملانزیایی، جاوه‌‌ای و سوندانی را نام برد.[۲] دولت اندونزی فقط شش دین اسلام، مسیحیت پروتستان، مسیحیت کاتولیک، هندوئیسم، بودا، و کنفوسیونیسم را به رسمیت می‌شناسد.[۳] مسلمانان نزدیک به ۸۷ درصد، مسیحیان حدود ۱۱ درصد، و هندوها ۲ درصد جمعیت را تشکیل می‌‌دهند. اقلیت باقیمانده نیز از ادیان دیگر پیروی میکنند.[۴] اکثریت مسلمانان اندونزی اهل‌‌سنت هستند.[۵] شیعیان نیز ۱ درصد جمعیت مسلمانان را به خود اختصاص داده‌‌اند.[۶]
گسترش اسلام در اندونزی متأثر از دو جریان بوده است. از یک طرف بومیان اندونزی با اسلام آشنا شده و آن را پذیرفتند، و از سوی دیگر مهاجرین مسلمانان آسیایی (اعراب، هندیان، چینیان و…) در مناطقی از اندونزی ساکن شده و زمینه‌‌ی انتقال اسلام و فرهنگ آن را ایجاد کردند.[۷] از اینرو، میتوان گفت آشنایی مردم اندونزی با اسلام به قرن هفتم هجری بر می-گردد، زمانی‌‌که اسلام از طریق جزیره سوماترا به‌ویژه شهر آچه، وارد این کشور شد. بعضی از پژوهشگران معتقدند تاریخ تشیّع در اندونزی نیز همراه با ورود اسلام به این کشور، به سده‌‌های اولیه هجری باز می‌گردد.[۸] برخی نیز شیعیانی از نسل امام صادق (ع) را که سال‌‌ها قبل برای حفظ جان خود از ممالک دیگر گریخته و در این سرزمین ساکن شدند، عامل ورود دین اسلام به اندونزی می‌‌دانند.[۹]
عواملی از قبیل فشار و استعمار هلند در سال‌های طولانی و بروز جنگ‌های مختلف داخلی، عدم استمرار فعالیت‌‌های تبلیغی شیعیان، و نیز ورود مذهب شافعی موجب دوری مردم این کشور از تشیّع شدند. اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، شیعه حیات مجددی یافته و از نظر فکری و سیاسی رشد و تعالی پیدا کرد.[۱۰]
آمارهای غیر رسمی جمعیت شیعیان اندونزی را بیش از ۱۰ میلیون نفر نشان می‌‌دهند. جاکارتا، باندونگ، باغیلی، سورابایا، مالانخ، سوماترا، و سامرانخ از جمله مناطق شیعه‌‌نشین هستند.[۱۱] برنامه‌‌ها و فعالیت‌‌های مذهبی شیعیان اندونزی از طریق مراکز شیعی در این کشور سازمان‌‌دهی میشود. از مهم‌‌ترین آنها میتوان به مرکز اسلامی جاکارتا، شورای جامعه اهل بیت (ع)، مؤسسه الهادی (ع)، مؤسسه المعهد الاسلامی، و مؤسسه الکوثر اشاره کرد.[۱۲]
منابع:
[۱] “Hasil Sensus Penduduk 2020” (به اندونزیایی). Badan Pusat Statistik. Januari 2021. Retrieved ۲۱ Januari ۲۰۲۱.
[۲] Na’im, Akhsan; Syaputra, Hendry (2010). “Nationality, Ethnicity, Religion, and Languages of Indonesians” (PDF) (in Indonesian). Statistics Indonesia. Archived (PDF) from the original on 23 September 2015. Retrieved ۲۳ September ۲۰۱۵.
[۳] Shah, Dian A. H. (2017). Constitutions, Religion and Politics in Asia: Indonesia, Malaysia and Sri Lanka. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN ۹۷۸-۱-۱۰۷-۱۸۳۳۴-۶.
[۴] “Statistik Umat Menurut Agama di Indonesia” (in Indonesian). Ministry of Religious Affairs. ۱۵ May 2018. Archived from the original on 3 September 2020. Retrieved ۲۴ September ۲۰۲۰.
[۵] “Sunni and Shia Muslims”. Pew Research Center. 27 January 2011. Archived from the original on 6 May 2017. Retrieved ۶ May ۲۰۱۷.
[۶] Marshall, Paul (2018). “The Ambiguities of Religious Freedom in Indonesia”. The Review of Faith & International Affairs. ۱۶ (۱): ۸۵–۹۶. doi:۱۰.۱۰۸۰/۱۵۵۷۰۲۷۴.۲۰۱۸.۱۴۳۳۵۸۸.
[۷]مرتضی اسدی، جهان اسلام، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۶۶، ص۵۱.
[۸]منصوری خلیل، شیعیان اندونزی، تهران، مجله فرهنگ کوثر- شماره ۲۵، فروردین ۱۳۷۸.
[۹] آشنایی با شیعیان اندونزی
[۱۰] فاطمی زاده، انقلاب اسلامی ایران و شیعیان جهان، تهران، دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی، ۱۳۷۹، ص۴۴.
[۱۱]اشرافی، مرتضی، بررسی وضعیت شیعیان اندونزی، قم، جامعه‌المصطفی(ص)العالمیه، پژوهشگاه بین‌المللی المصطفی(ص)، ۱۳۹۴.
[۱۲] مجله اخبار شیعیان و فصلنامه پژوهه / مرداد – آبان ۱۳۸۶، شماره ۲۵ و ۲۶ – مقاله آشنایی با شیعیان اندونزی؛ مجله اخبار شیعیان-فروردین و اردیبهشت سال ۱۳۹۰، شماره ۶۵-۶۶.
