نیجریه پرجمعیت‌ترین کشور آفریقا است که در غرب این قارّه قرار دارد. جمعیت این کشور حدود ۲۰۵ میلیون نفر و پایتخت آن شهر آبوجا است.[۱] زبان رسمی مردم نیجریه انگلیسی است، اما زبان‌‌‌‌های ملّی هوسه، ایگبو، و یوروبایی نیز میان مردم رواج دارند. ۲۵۰ قومیت مختلف در نیجریه حضور دارند که مهم‌‌‌‌ترین آنها عبارتند از هوسه، فولانی، یوروبا، ایگبوو و کانوریس.[۲] از سال ۲۰۰۲ میلادی، درگیری نظامی میان اسلام‌گرایان گروه تروریستی و تندروی بوکوحرام با نیروهای دولتی در شمال این کشور جریان دارد.
مسلمانان نزدیک به ۴۷ درصد و مسیحیان ۵۳ درصد جمعیت نیجریه را تشکیل می‌‌‌‌دهند.[۳] اسلام از قرن هفتم میلادی توسط بازرگانان مسلمان عرب به این کشور وارد شد. طریقت‌‌‌‌‌های تصوّف نیز نقش مهمی در نشر اسلام در نیجریه ایفا کردند.[۴] نیجریه بزرگ‌‌‌‌ترین جامعه مسلمانان در آفریقا را دارد، و مسلمانان این کشور اغلب پیرو مذهب مالکی هستند.[۵]
آمار دقیقی از جمیت شیعیان نیجریه در دست نیست، ولی برآوردها حاکی از آن است که ۳ تا ۷ میلیون شیعه در این کشور زندگی میکنند. شهر زاریا کانون فعالیت شیعیان این کشور است. نیروهای ارتش نیجریه بارها به مراسم‌های شیعیان در روز قدس، اربعین و… در این شهر حمله کرده‌اند.[۶]
کانو دومین شهر بزرگ نیجریه نیز یکی دیگر از شهرهای شیعه‌‌‌‌نشین است. شماری از شیعیان هم در شهر لاگوس زندگی میکنند. مراکز اجتماع شیعیان این کشور شامل حسینیه بقیه الله در شهر زاریا، حسینیه لبنانی‌ها در لاگوس، مسجد شهر کانو، مسجد شهر کادونا، مسجد جامع شهر زاریا، مدرسه اهل بیت (ع) در کانو، و مدرسه شهر ایلودین میشود. با این وجود، حرکت‌های ضد شیعی در شمال نیجریه که با نزاع‌های سیاسی داخلی این کشور گره خورده است باعث شده تا شیعیان نیجریه با محدودیت‌‌‌‌ها و آزارها خصوصاً از ناحیه‌‌‌‌ی حاکمیت مواجه باشند.[۷] ارتش نیجریه بارها به راهپیمایی شیعیان در شهرهای زاریا، کانو، کادونا و… حمله کرده است، که در جریان آنها شماری از شیعیان از جمله چهارتن از فرزندان شیخ زکزاکی به شهادت رسیده و اماکن مذهبی شیعیان نیز تخریب شدند.[۸]
ابراهیم یعقوب زکزاکی رهبر جنبش اسلامی نیجریه است. فعالیت‌‌‌‌های تبلیغی او باعث شد تا بسیاری از بومیان نیجریه به مذهب تشیّع گرایش پیدا کنند. شیخ حافط محمد سعید نیز یکی دیگر از چهره‌‌‌‌های برجسته‌‌‌‌ی شیعه در این کشور است.
منابع:
[۱] “Nigeria Population (2020) – Worldometer”. www.worldometers.info. Retrieved ۲۰۲۰-۰۵-۰۷.
[۲] “NIGERIA – CIA WORLD FACTBOOK 2019” (PDF).
[۳] “Country proپرونده: Nigeria”. CIA World Factbook. Retrieved ۹ March ۲۰۲۰.
[۴] مزروعی، محمدحسن، اسلام در نیجریه، کیهان فرهنگی، فروردین ۱۳۶۶ – شماره ۳۷، ص۱۷ – شیخی، محمدرضا، گذری بر جهان اسلام/ اسلام در نیجریه، مجله مشکو‌ه، تابستان ۱۳۷۰ – شماره ۳۱، صص۱۱۹-۱۲۲.
[۵] جعفریان، رسول، اطلس شیعه، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، ۱۳۸۷ش، ص۵۶۳.
[۶] مجله گنجینه مجمع، ویژه نامه فاجعه خونین روز قدس در زاریا – نیجریه، پنج شنبه، ۱۶ مرداد، ۱۳۹۳، صص۴-۵.
[۷] جعفریان، رسول، اطلس شیعه، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، ۱۳۸۷ش، ص۵۶۴.
[۸] حسینیه بقیه الله(عج) شهر “زاریا” قبل و بعد از تخریب
