در این جلسه کشور ترکیه از جهات گوناگون به صورت مختصر اما دقیق معرفی می‌شود. هدف از این جلسه، آشنا کردن شرکت‌کنندگان با مهم‌ترین و اصلی‌ترین اطلاعات و داده‌ها درباره این کشور است. به صورتی که در جلسات آتی، با آگاهی از مطالبی که در این جلسه مطرح می‌شود، بتوانند درک صحیحی از مسائل آن داشته باشند.

منابع برای مطالعه ضروری

• جمعی از نویسندگان، «ترکیه»، دانشنامه جهان اسلام، جلد اول، تهران، انتشارات بنیاد دائره المعارف اسلامی.
• جمعی از نویسندگان، «ترکیه»، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، جلد پانزدهم، تهران، انتشارات دائره المعارف بزرگ اسلامی.
• جمعی از نویسندگان، «ترکیه»، ویکی‌پدیا: دانشنامه آزاد.

منابع برای مطالعه بیشتر اختیاری

• Dewdney, John C. and Yapp, Malcolm Edward. “Turkey“. Encyclopedia Britannica, ۲۴ Jul. 2022, https://www.britannica.com/place/Turkey. Accessed 24 July 2022.
• Farklı Yazarlar, ‘Türkiye’ İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, Araştırmaları Merkezi İslâm,

منابع برای مراجعه و بررسی:
به این وبسایت که توسط وزارت گردشگری ترکیه اداره می‌شود مراجعه کنید و با مهم‌ترین ویژگی‌های فرهنگی ترکیه آشنا شوید. وب سایت ریاست جمهوری ترکیه را نیز از نظر بگذرانید.
این مستند تلویزیونی درباره ترکیه را تماشا کنید. همچنین با تماشای این مستند با پهنه شهری استانبول آشنا شوید. در این مستند نیز زندگی روزانه در مناطق مرکزی ترکیه را از نظر بگذرانید. این مستند نیز درباره شهر کارس، در نزدیکی مرز ایران، تهیه شده است.

در تاریخ ترکیه، امروزه بیش از همه میراث سلجوقیان و عثمانیان قابل توجه است. این میراث از یک سو در قالب مظاهر مادی در این کشور قابل مشاهده است و از سوی دیگر فرهنگ و جامعه ترکیه، ریشه در سنت‌هایی دارد که در زمان این امپراطوری‌ها شکل گرفته است. در این درس به صورت اجمالی با سیر این امپراطوری‌ها آشنا می‌شویم و بر سال‌های پایانی امپراطوری عثمانی متمرکز می‌شویم. همچنین روند گذار از امپراطوری عثمانی به جمهوری ترکیه و میراث فکری و فرهنگی باقی مانده از آن امپراطوری در جامعه امروز ترکیه را از نظر می‌گذرانیم. همچنین برآنیم که رد حضور علویان و شیعیان را در آناتولی و استانبول در دوره‌های مورد نظر به دست بیاوریم.

منابع برای مطالعه ضروری

• امامی خوئی، محمدتقی، «ترکان و اسلام» (۵۵-۶۴ ص)؛ «استیلای سلجوقیان بر جهان اسلام» (۶۵-۸۲ ص)؛‌ «نگاهی به کوچ و مهاجرت دراویش به آناطولی» (۸۳-۹۹ ص)، در ترکان، اسلام و علوی‌گری-بکتاشی‌گری در آناتولی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۱۳۹۵.
• کارپات، کمال هاشم، «مدرن شدن عثمانی و فروپاشی امپراطوری ۱۸۰۰-۱۹۱۸»، در تاریخ مختصر ترکیه (۱۸۰۰-۲۰۱۲)، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۹۹، ص.
• بهلولی، داود، «در تاریخ عثمانی» تا استانبول در جست‌وجوی تشیع، تهران، نشر ادیان، ۱۳۹۱، ۱۰۹-۱۳۱ ص.
• مددلو، رامین، «شیعیان نخستین»، در همراهی خون و خدا: شیعیان ترکیه پس از انقلاب اسلامی، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، ۱۴۰۰، ۱۲۱-۱۲۸ ص.

منابع برای مطالعه بیشتر اختیاری

• انتخابی، نادر، «شریعت و طریقت در امپراطوری عثمانی»، در دین، دولت و تجدد در ترکیه، تهران، نشر هرمس، ۱۳۹۲، ۷-۴۲ ص.
• Findley, Carter Vaughn. “The Tanzimat.” In: Kasaba, Resat, (ed.), The Cambridge History of Turkey. Volume 4: (2008): I-37.
• Fortna, Benjamin. “The reign of Abdülhamid II.” In: Kasaba, Resat, (ed.), The Cambridge History of Turkey. Volume 4: (2008): 38-61.
• Ortaylı, İlber, “Ottoman Millets” in Ottoman Studies, , İstanbul, Kronik, 2010, 11-61 p.
• İnalcık, Halil. Devlet-i’Aliyye: Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-IV Ayanlar, Tanzimat, Meşrutiyet. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, ۲۰۱۶.

منابع برای مراجعه و بررسی:‌
از طریق این لینک فرهنگ لغات ترکی عثمانی را ملاحظه کنید. در اینجا نیز نگاهی به درس‌های آموزش ترکی عثمانی داشته باشید. در این مستند با فرایند سکونت ترکان در آناتولی آشنا می‌شوید. در این مستند نیز اطلاعاتی درباره سلجوقیان به دست می‌آورید. این مستند آموزشی نیز درباره سلجوقیان آناتولی اطلاعاتی را در اختیار قرار می‌دهید. در این مستند آموزشی نیز با تاریخ عثمانی آشنا شوید. شاهان عثمانی به ترتیب و خلاصه‌ای از اقدامات آنها را نیز می‌توانید از اینجا مشاهده کنید.

در این جلسه ترکیه را از فروپاشی امپراتوری عثمای در جنگ جهانی اول تا تاسیس جمهوری ترکیه در سال ۱۳۰۲ بررسی می‌کنیم. در جلسه حاضر، مهم‌ترین تغییراتی که این کشور دوره جمهوریت تجربه کرد را از نظر می‌گذرانیم و تلاش می‌کنیم نشان دهیم شیعیان و علویان در دوره جمهوریت چه مسائلی را از سر گذراندند.

منابع برای مطالعه ضروری

• شکری‌اوغلو، هانی، «مقدمه» (۹-۱۳ ص)؛ «جمهوری سکولار» (۱۴۹-۱۸۱ ص)؛ «ناسیونالیسم و کمالیسم» (۱۸۵-۲۳۰ ص)؛ «سخن پایانی» (۲۶۱-۲۶۷ ص) در سقوط امپراطوری و تولد جمهوری، تهران، نشر لوح تاریخ، ۱۳۹۵.
• انتخابی، نادر، «مصطفی کمال، جمهوری و لائیسیته ۱۹۱۲-۱۹۳۸»، در دین، دولت و تجدد در ترکیه، تهران، نشر هرمس، ۱۳۹۲، ۱۷۹-۲۳۹ ص.
• بهلولی، داود، «نمادهای شیعی در استانبول»؛ تصاویر (۲۰۸ تا پایان کتاب)، در استانبول در جست‌وجوی تشیع، تهران، نشر ادیان، ۱۳۹۱، ۱۵-۶۸ ص.

منابع برای مطالعه بیشتر اختیاری

• Mango, Andrew. “Atatürk.” In: Kasaba, Resat, (ed.), The Cambridge History of Turkey. Volume 4: (2008): 147-172.
• Pamuk, Şevket. ” Economic change in twentieth-century Turkey: is the glass more than half full?.” In: Kasaba, Resat, (ed.), The Cambridge History of Turkey. Volume 4: (2008): 266-300.
• Cizre, Ümit. ” Ideology, context and interest: the Turkish military.” In: Kasaba, Resat, (ed.), The Cambridge History of Turkey. Volume 4: (2008): 301-332.
• Ortaylı, İlber, Türkiye’nin Yakın Tarihi, İstanbul, Kronik, 2010.

منابع برای مراجعه و بررسی:
صفحه آتاتورک در وب سایت وزارت گردشگری و نیز سایت وزارت آموزش و علوم ترکیه را ملاحظه کنید. همچنین وب سایت موسسه آنیت‌کار متولی قبر و یادمان آتاتورک را ببینید.
مستند «آتاتورک: پدر ترک‌ها» را تماشا کنید. همچنین مستند مصطفی کمال آتاتورک که توسط شبکه الجزیره مستند تهیه شده را ببینید. این مستند نیز که درباره مهاجرت وسیع شهروندان ترکیه در نیم قرن قبل به آلمان است را نیز از نظر بگذرانید.

در این جلسه بر جریان اسلام‌گرایی در ترکیه در دهه‌های اخیر متمرکز می‌شویم. در این هفته تلاش بر این است که نشان دهیم چگونه اسلام‌گرایی در ابعاد مختلف آن، خصوصاً در قالب فعالیت‌های مدنی – شهری، در نیم قرن گذشته، توانست به تدریج به اصلی‌ترین جریان اجتماعی در این کشور تبدیل شود. همچنین فعالیت‌های آن دسته از گروه‌های سیاسی که جریان‌های اسلامی در ترکیه را نمایندگی می‌کردند، نیز موضوع این جلسه است.

منابع برای مطالعه ضروری

• ولد، مری، «تحکیم جنبش نور و «جهاد با گفتار»»، در اسلام در ترکیه مدرن: زندگی‌نامه یک روشنفکر بدیع‌الزمان نورسی، ترجمه فرزاد صیفی‌کاران، تهران، نشر احسان، ۱۳۸۹، ۳۷۶-۳۹۱ ص.
• کارپات، کمال هاشم، «جستجوی اصالت و هویت واقعی و اسلام (جنبش دیدگاه ملی)»، در تاریخ مختصر ترکیه (۱۸۰۰-۲۰۱۲)، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۹۹، ۲۸۹-۲۹۸ص.
• هشگر، اورن، «سرمایه اسلامی»، در برآمدن ترکیه‌ی اردوغان، تهران، نشر آگه، ۱۳۹۹، ۲۱۳-۲۴۴ ص.
• زارع، محمدرضا، «گروه‌های اسلام‌گرا» (۳۵۵-۳۷۳ ص)؛ «عرصه‌های رشد اسلام‌گرایی» (۳۳=۱۱۰ ص)؛ «رشد مردم‌سالاری» (۱۷۱-۲۸۵ ص) در علل رشد اسلام‌گرایی در ترکیه، تهران، انتشارات موسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور، ۱۳۸۷.

منابع برای مطالعه بیشتر اختیاری

• اربکان، نجم‌الدین، نبرد من: مانیفست فکری نجم‌الدین اربکان، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، ۱۳۹۵
• Demir, Ömer, Mustafa Acar, and Metin Toprak. “Anatolian tigers or Islamic capital: Prospects and challenges.” Middle Eastern Studies ۴۰, no. 6 (2004): 166-188.
• Demiralp, Seda. “The rise of Islamic capital and the decline of Islamic radicalism in Turkey.” Comparative Politics ۴۱, no. 3 (2009): 315-335.
• Sahin, Mustafa Gokhan. “Said Nursi and the Nur movement in Turkey: an atomistic approach.” Digest of Middle East Studies ۲۰, no. 2 (2011): 226-242.
• Yükleyen, Ahmet. “Sufism and Islamic groups in contemporary Turkey.” In: Kasaba, Resat, (ed.), The Cambridge History of Turkey. Volume 4: (2008): 381-387.
• Şentürk, Hulusi, Türkiye’de İslami Oluşumlar Ansiklopedisi, İstanbul, Çıra, 2019.

منابع برای مراجعه و بررسی:
به وب سایت فدراسیون موسسات عدنان مندرس، به وب سایت بنیاد نجم‌الدین اربکان از این لینک، و به وب سایت تورگوت اوزال از این لینک مراجعه کنید. همچنین از وب سایت «انجمن صاحبان صناعی و تجار مستقل» (متعلق به جریان اسلام‌گرای ترکیه) بازدید کنید.
فیلم سینمایی «انسان آزاده» (زندگی‌نامه سعید نورسی) را تماشا کنید. این مستند تلویزیونی درباره نجم‌الدین اربکان را تماشا کنید. سخنرانی تورگوت اوزال در دانشگاه هاروارد را نیز در این لینک ببینید.

در جلسه حاضر بر ترکیه در دو دهه اخیر و نیز عملکرد «حزب عدالت و توسعه» متمرکز می‌شویم و درباره این بحث می‌کنیم که عملکرد این حزب چگونه چهره جدید از ترکیه در جهان را تثبیت کرده است. مشخصات جامعه ترکیه در دهه‌های اخیر و نیز تغییر رفتار علویان و شیعیان ترکیه در خلال این دو دهه که منجر به ظهور و بروز بیشتر علویان و شیعیان در حوزه‌های عمومی ترکیه شده، در کنار تغییرات در اقتصاد و سیاست ترکیه، موضوع بحث این جلسه است.

منابع برای مطالعه ضروری

• یاووز، هاکان، «حزب اسلامی چیست؟ آیا حزب عدالت و توسعه حزبی اسلامی است؟»، در سکولاریسم و دموکراسی اسلامی در ترکیه، تهران، نشر نی، ۱۳۸۹.
• انتخابی، نادر، «دموکرات‌های محافظه‌کار بر سریر قدرت» (۳۴۹-۴۰۷ ص)؛ پایان سخن (۴۰۵-۴۰۷ ص)، در دین، دولت و تجدد در ترکیه، تهران، نشر هرمس، ۱۳۹۲.
• کارپات، کمال هاشم، «حاکمیت حزب عدالت و توسعه ۲۰۰۲-۲۰۱۲»، در تاریخ مختصر ترکیه (۱۸۰۰-۲۰۱۲)، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۹۹، ۳۰۹-۳۴۴ ص.
• ساوران، سنگور، «آخرین تحولات AKP: ترکیه از گزی تا رفراندوم»، در برآمدن ترکیه‌ی اردوغان، تهران، نشر آگه، ۱۳۹۹، ۱۹-۲۷ ص.

منابع برای مطالعه بیشتر اختیاری

• ساوران، سنگور، «اسلام‌گرایی، آک‌پارتی، جنگ درونی بورژوازی»، در برآمدن ترکیه‌ی اردوغان، تهران، نشر آگه، ۱۳۹۹، ۶۱-۱۴۱ ص.
• تان‌ییلماز، کورتار، «شکاف عمیق در بورژوازی بزرگ ترکیه»، در برآمدن ترکیه‌ی اردوغان، تهران، نشر آگه، ۱۳۹۹، ۱۴۳-۱۷۹ ص.
• Kaya, Ayhan. “Islamisation of Turkey under the AKP rule: Empowering family, faith and charity.” South European Society and Politics ۲۰, no. 1 (2015): 47-69.

منابع برای مراجعه و بررسی:
به وب سایت حزب عدالت و توسعه مراجعه کنید و ویدئوی پانزده سالگی ترکیه را از اینجا و کلیپ انتخاباتی اردوغان را از اینجا تماشا کنید. 

در این هفته در پی این هستیم که به صورت اختصاصی درباره ترکیه امروز از منظر مسائل فرهنگی و دینی آن به بحث بپردازیم. در هفته‌های پیش‌رو نیز مسائل فرهنگی و دینی علویان و شیعیان امامی ترکیه را مورد بررسی قرار می‌دهیم. به این ترتیب، ابتدا تلاش می‌کنیم تا درک بهتری از مسئله فرهنگ در ساحت‌های مختلف آن و نیز مسئله دین داشته باشیم. 

منابع برای مطالعه ضروری

• گولپینارلی، عبدالباقی، «طریقت‌هایی در مسیر اسماء»، در مذهب‌ها و طریقت‌ها در ترکیه، تهران، انتشارات مولی، ۱۴۰۰، ۱۷۲-۲۸۳ ص.
• بهلولی، داود، «گروه‌های فعال شیعی» (۶۹-۹۶ ص)؛ «رسانه‌های شیعی» (۱۳۳-۱۳۸ ص) تا استانبول در جست‌وجوی تشیع، تهران، نشر ادیان، ۱۳۹۱.
• مقدم، علیرضا، «سازمان دیانت ترکیه»،‌ دانشنامه جهان اسلام، تهران، انتشارات بنیاد دایره المعارف اسلامی.
• ضابطیان، منصور، «قهر و آشتی» (۱۶۸-۱۸۳ ص)؛ «کیوبنگ کیوبنگ» (۱۸۴-۱۹۱ص)؛ «دو مرد» (۱۹۲-۱۹۹ص)؛ «استانبول جای زندگی نیست» (۴۸-۵۵ ص)؛ «برقلمون» (۵۶-۶۱ ص)؛ «عشق ممنوع» (۸۶-۹۵ ص) در استامبولی: نوشته‌ها و عکس‌های سفر به استانبول، تهران، نشر مون.
• نسین، عزیز، آه ما الاغ‌ها، تهران، انتشارات گیوا، ۱۳۹۹ (داستان‌های کوتاه «به خاطر پنج قروش»؛ «قماش انگلیسی»؛ «خانه‌های لانه مرغی»)

منابع برای مطالعه بیشتر اختیاری

• Güner, Serdar Ş. “Religion and preferences: a decision-theoretic explanation of Turkey’s new foreign policy.” Foreign Policy Analysis ۸, no. 3 (2012): 217-230.
• Raudvere, Catharina. “Space, Place and Visibility Islamistic Women in Turkey.” ISIM newsletter ۷, no. 1 (2001): 30-30.
• Tuğal, Cihan Z. “The appeal of Islamic politics: ritual and dialogue in a poor district of Turkey.” The Sociological Quarterly ۴۷, no. 2 (2006): 245-273.
• Gülten, Sadullah, Türklerin Ali’si: Destanlar, Efsaneler, Menkıbeler, İstanbul, Yeditepe, 2020.
• Ünlüsoy , Kamile, Anadolu’da Hz. Ali Tasavvurları(XIII.-XVI. Yüzyıllar), Ankara, TÜRK TARİH KURUMU, 2021.

منابع برای مراجعه و بررسی:
بوسیله این لینک با فعالیت‌های تورگو و به وسیله این لینک با «جمعیت اشاعه علم» آشنا شوید. تلویزیون دیانت را نیز از اینجا تماشا کنید.
این فیلم که آشنائی با مدرسه امام خطیب (حوزه‌ علمیه دولتی) بی‌اوغلو در استانبول است را تماشا کنید. این فیلم هم برای آشنایی مخاطبین با تورگو ساخته شده است. به وب سایت رسمی جماعت (مسجد) اسماعیل آقا است. وب سایت «بنیاد دیانت ترکیه» و وب سایت «سازمان امور دیانت» را نیز از نظر بگذرانید.

شمار قابل توجهی از شهروندان ترکیه علوی‌ هستند. این افراد از چند قرن قبل تاکنون در شهرهای مختلف ترکیه سکونت داشته و بر فرهنگ عمومی در ترکیه تاثیر مهمی برجای گذاشته‌اند. در این جلسه تلاش داریم ضمن بازخوانی تاریخ علویان، درک بهتری از نظام‌ فرهنگی و دینی علویان داشته باشیم.

منابع برای مطالعه ضروری

• امامی خوئی، محمدتقی، «علویان آناطولی» (۱۴۰-۲۰۸ ص)؛ «علویان-بکتاشیان آناطولی» (۲۰۹-۲۷۵ ص)؛‌ «بکتاشی‌گری پس از حاج بکتاش» (۳۰۰-۳۷۶ص)، در ترکان، اسلام و علوی‌گری-بکتاشی‌گری در آناتولی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۱۳۹۵.
• دونمز، نوری، علویان ترکیه، قم، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب، ۱۳۸۹ (فصل اول تا چهارم)
• شهاب، ولی، «نگاهی به متون مذهبی علویان – بکتاشیان آناتولی»، جاویدان خرد، پاییز ۱۳۸۸، دوره ۶، شماره ۴، ۵۱-۶۶ ص.
• ولانناتزا عباس، مارینی آرینگبرگ، «علویان ترکیه و علویان سوریه ؛ شباهت‌ها و تفاوت‌ها»، مجله تاریخ اسلام، سال نهم، پاییز و زمستان ۱۳۸۷،‌ شماره ۳۵ و ۳۶، ۲۰۱-۲۲۷ ص.
• مددلو، رامین، «علویان»، در همراهی خون و خدا: شیعیان ترکیه پس از انقلاب اسلامی، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، ۱۴۰۰، ۱۲۸-۱۳۴ص.

منابع برای مطالعه بیشتر اختیاری

• پرتوی، اصغر؛ فهیمی مقدم، علی، «تحول جایگاه سیاسی-اجتماعی علویان ترکیه در دوره حاکمیت حزب عدالت و توسعه»، مطالعات علوم اجتماعی ایران، سال یازدهم، زمستان ۱۳۹۳، شماره ۴، ۲۴-۴۲ ص.
• بروبین‌سن، مارتین وان، «رستاخیز علویان کرد در ترکیه»، مترجم شهرام شیخ زاده، اندیشه جامعه، ۱۳۷۸، شماره ۵، ۴۴-۴۹ ص.
• İmam Caferi Sadık Buyruğu, Derleyici Adil Ali Atalay Vaktidolu, CAN (ADİL ALİ ATALAY) YAYINLARI, 2004.
• Yıldırım, Rıza, Geleneksel Alevilik: İnanç, İbadet, Kurumlar, Toplumsal Yapı, Kolektif Bellek, İstanbul, İletişim, 2021.
• Yıldırım, Rıza, “The Safavid-Qizilbash Ecumene and the Formation of the Qizilbash-Alevi Community in the Ottoman Empire, c. 1500 – c. 1700,” Iranian Studies, ۵۲/۳-۴ (۲۰۱۹): ۴۴۹-۴۸۳.

منابع برای مراجعه و بررسی:
به وب سایت فدراسیون علویان بکتاشی، وب سایت بنیاد علوی، وب سایت بنیاد جمع مراجعه کنید.
گزارشی تلویزیونی با عنوان «علوی‌ بودن در ترکیه» را می‌توانید در این لینک ببینید. نمونه‌هایی از مراثی علویان ترکیه در ایام محرم را نیز می‌توانید در این لینک و این لینک تماشا کنید.

شیعیان ترکیه، با اینکه از نظر جمعیتی، شمار قابل توجهی از جمعیت ترکیه را حائز نیستند، اما تاریخ آنها با جمهوری ترکیه و شیعیان خارجی، با شهر استانبول پیوند چند قرنه برقرار کرده است. همچنین در سال‌های اخیر و به سبب شیوع استفاده از رسانه‌ها، شیعیان ترکیه در داخل و خارج از این کشور بیش از گذشته شناخته شده هستند. در این جلسه در پی آن هستیم که با تمرکز بر مسئله فرهنگ و دین، درک بهتری از شیعیان این کشور پیدا کنیم.

منابع برای مطالعه ضروری

• یلر، عبدالقادر، «تشیع در ترکیه: مقایسه‌ای میان علویان و شیعیان جعفری»، مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی، بهار ۱۳۹۱، ۵۷-۶۳ ص.
• مددلو، رامین، «مستبصرین» (۱۳۴-۱۳۶ص)؛ «شیعیان آذری ترکیه» (۱۳۷-۱۹۳ ص)؛ ضمایم (۲۲۹-۲۵۸ص)، در همراهی خون و خدا: شیعیان ترکیه پس از انقلاب اسلامی، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، ۱۴۰۰، ۱۲۸-۱۳۴ص.
• بایلاک، عایشه، «تاریخ و زندگی شیعیان امامی ترکیه»، مترجم مریم کمالی، پیام بهارستان، پاییز ۱۳۹۰، سال چهارم، شماره ۱۳، ۶۱۷-۷۰۸ ص.
• بایلاک، عایشه، «نگاهی به آیین‌های مذهبی شیعیان جعفری در ترکیه»،‌ مترجم مریم کمالی، پایان نامه دانشگاه بوغازیچی، ۲۰۰۹.

منابع برای مطالعه بیشتر اختیاری

• BAYLAK GÜNGÖR, A., (2017), Türkiye’de Caferi Topluluğun Konumu ve Değişim Dinamikleri Üzerine Değerlendirmeler, İnsan & Toplum, ۷(۱), ۲۶۹-۲۸۸.
• Yeler, Abdü “Institutionalization of Ja’farism as a Modern Identity in Turkey.” Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi۹۲ (۲۰۱۹).

منابع برای مراجعه و بررسی:
بوسیله این لینک می‌توانید گزارشی از مراسم عاشورا در استانبول را ملاحظه کنید. در این لینک چنین گزارشی از روز عاشورا در شهر کارس در نزدیکی مرز ایران را می‌بینید. یک مستند تلویزیونی به زبان ترکی استانبولی درباره شیعیان ترکیه را نیز می‌توانید در این لینک ملاحظه کنید. 

ایران و ترکیه، از دیرباز تاکنون در ارتباط نزدیک بوده‌اند. این ارتباط ساحت‌های مختلفی از سیاست تا اقتصاد و از دین تا فرهنگ را شامل می‌شده‌ است. ارتباط این دو کشور، در تلقی آنها از مذاهب اسلامی نیز موثر واقع شده است؛ به صورتی که علویان و شیعیان امامی ترکیه، خواسته و ناخواسته، تا اندازه‌ای، در میانه روابط ایران و ترکیه جای گرفته‌اند. در این جلسه روابط ایران و ترکیه را در ساحت‌های عمدتاً فرهنگی باز می‌کاویم و تلاش داریم مسئله علویان و شیعیان امامی ترکیه را در این راستا برگزار کنیم.

منابع برای مطالعه ضروری

• ریاحی، محمدامین، در زبان فارسی در عثمانی، تهران، انتشارات پاژنگ، ۱۳۶۹ (بخش‌های مختلف کتاب خصوصاً از فصل پانزدهم تا فصل بیستم)
• زرینه‌باف، فریبا، «متجددین بدون مرز: از استانبول تا تبریز؛ مدرنیته و مشروطیت در امپراتوری عثمانی و ایران»، ترجمه سامان صفرزائی، وب سایت تاریخ ایرانی، ۱۳۹۶
• بهلولی، داود، «تبلیغات دینی ایرانیان»، در تا استانبول در جست‌وجوی تشیع، ۱۴۳-۱۸۱ ص.
• مددلو، رامین، «انقلاب اسلامی و شیعیان آذری ترکیه»، در همراهی خون و خدا: شیعیان ترکیه پس از انقلاب اسلامی، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، ۱۴۰۰، ۱۹۵-۲۲۰ ص.
• صدرمحمدی، مسعود، «نگاهی به بحران‌های جامعه شیعی ترکیه؛ رابطه شیعه ترکیه با ایران چگونه باید باشد؟!»، شعوبا: پایگاهی برای آشنایی با جامعه و فرهنگ ملل مسلمان.

منابع برای مطالعه بیشتر اختیاری

• یروانی، علی‌اکبر (به کوشش)، قهوه استانبول نیکو می‌سوزد: استانبول به روایت مسافران دوره قاجار، تهران، اطراف، ۱۳۹۶. همه کتاب خصوصاً گزارش‌های عبدالحسین میرزا افشار، میرزا داوود وزیر وظایف و فرهاد میرزای معتمدالدوله.
• ضابطیان، منصور، «زیارت اهل قبور»، در استامبولی: نوشته‌ها و عکس‌های سفر به استانبول، تهران، نشر مون، ۱۴۰۰، ۱۰۵-۱۱۵ ص.
• کولایی، الهه؛ نبوی، سید مهدی، «عوامل فرهنگی موثر بر آینده روابط ایران و ترکیه»، مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام، سال دوم، تابستان ۱۳۹۹، شماره ۲، ۱۶۰-۱۸۴ ص.
• Lawrence, Tanya Elal. “An Age of Trans-Imperial Vernacularisms: The Iranian Dissident Community of the Late Ottoman Empire.” PhD diss., Yale University, 2018.
• Akcapar, Sebnem Koser. “Conversion as a migration strategy in a transit country: Iranian Shiites becoming Christians in Turkey.” International Migration Review۴۰, no. 4 (2006): 817-853.

منابع برای مراجعه و بررسی:
به سایت سفارت ایران در آنکارا و کنسول‌گری ایران در استانبول مراجعه کنید. همچنین سایت سفارت ترکیه در تهران و کنسول‌گری ترکیه در مشهد مراجعه کنید. همچنین سایت موسسه یونس امره در تهران را ببینید.

دانشگاه‌ها و نهادهای آموزشی دولتی و غیر دولتی در ترکیه در دهه‌های اخیر رشد بسیاری یافته‌اند. توجه به ایران، شیعیان و کشورهای اسلامی نیز در دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی به صورت پرشتابی روند رو به رشد داشته است. امروزه شمار قابل توجهی از پژوهشگران درون و بیرون دانشگاه به موضوعات مورد اشاره مشغول هستند. در این جلسه درباره این موضوعات به بحث و بررسی خواهیم پرداخت.

منابع برای مطالعه ضروری

• مفتاح، الهامه؛ ولی، وهاب، نگاهی به روند نفوذ و گسترش زبان و ادب فارسی در ترکیه، تهران، شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی، ۱۳۷۴ (فصل سوم، ۳۶۹- ۵۴۶)
• امیر ارسلان صحت، «ایران‌شناسی در مراکز دانشگاهی ترکیه چه وضعیتی دارد؟ گزارشی در این باره با توجه به نشست یک کارگروه در باره منابع تاریخ ایران در استانبول در فوریه ۲۰۲۰». رادیو زمانه.
• شایان‌راد، مهدی، «ایران شناسی در ترکیه سلجوقی پژوهان ترک و رویکرد آنان به فرهنگ و تمدن ایرانی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته ایرانشناسی، ۱۳۹۴.

منابع برای مطالعه بیشتر اختیاری

• نورشاهی، نسرین. «مقایسه و پایش رفتارهای نظام علم و فنّاوری ترکیه و ایران». نامه آموزش عالی، ۱۳۹۱، ۵:۱۸، ۱۱۵-۱۳۸ص.
• اطهری سیداسداله، پیروزفر، مهدی، «وضعیت مطالعات ترکیه شناسی در دانشگاه های ایران، مطالعه موردی: دانشگاه های امام صادق (ع)، تهران، علامه طباطبایی و شهید بهشتی»، پاییز و زمستان ۱۳۹۴، دوره ۱۱، شماره ۲، ۵۰-۵۲ص.
• Yüksel, Metin. “Iranian studies in Turkey.” Iranian Studies ۴۸, no. 4 (2015): 531-550.
• HAZIR, Agah. “Comparing Turkey and Iran in political science and historical sociology: A critical review.” Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi ۲, no. 1 (2015): 1-30.

منابع برای مراجعه و بررسی:
از طریق این لینک می‌توانید با تمامی نهادهای آموزش عالی ترکیه آشنا شوید. در این لینک هم می‌توانید درباره دانشگاه‌های ترکیه اطلاعاتی به دست بیاورید.
سخنرانی پروفسور حسن اونات، استاد پیشین دانشکده الهیات دانشگاه آنکارا، درباره پیدایش و تداوم تشیع را می‌توانید از این لینک ببینید، در این لینک نیز وی درباره تشیع امروز سخن می‌گوید. در این لینک «ژورنال ترکیه‌ای برای شیعه‌شناسی» و در این لینک «ایرانیات: مجله ایران‌شناسی»را ملاحظه می‌کنید.

ترکیه نیز همچون کشورهای دیگر جهان، در جهان پسا کرونا و جنگ روسیه-اوکراین، دشواری‌های بسیاری را تجربه می‌کند. علاوه بر آن، تغییرات اخیر در سیاست و فرهنگ این کشور، آن را در مسیر جدیدی قرار داده است. در این جلسه، تلاش می‌کنیم مهم‌ترین چالش‌های پیش‌روی ترکیه در سال‌های آینده و سناریوهای محتمل برای علویان و شیعیان امامی ترکیه را بررسی و تحلیل کنیم.

منابع برای مطالعه ضروری

• گیریت، سلین، «آیا جوانان مذهبی ترکیه از دین خارج می‌شوند؟»، بی‌بی‌سی، ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۷
• صالحی علیرضا، «نگاهی به تغییرات اجتماعی ترکیه در سال‌های اخیر؛ کاهش دین‌داری در کنار افزایش شهرنشینی»، شعوبا: پایگاهی برای آشنایی با جامعه و فرهنگ ملل مسلمان.

منابع برای مطالعه بیشتر اختیاری

• Pierini, Marc, and Francesco Siccardi. “Understanding Turkey’s Direction: Three Scenarios.” Carnegie Europe (2021).
• Friedrich-Naumann-Stiftung für die Freiheit,“Youth Perspective on Turkey’s Future”, ۲۰۲۱.

منابع برای مراجعه و بررسی:
برنامه ویدئویی «حکایت یک رهبر» را تماشا کنید.

در این جلسه ابتدا مروری به جلسات پیشین خواهیم داشت و مهم‌ترین استدلال‌ها و یافته‌های خود را از نظر خواهیم گذراند و چشم‌اندازی برای ادامه پژوهش‌ها برای علاقه‌مندان به مسائل علویان و شیعیان امامی ترکیه را ارائه خواهیم کرد.