جمهوری اسلامی پاکستان کشوری در آسیای جنوبی و غرب شبه قارّه هند است. پاکستان نزدیک به ۲۲۹ میلیون نفر[۱] جمعیت دارد. پایتخت این کشور شهر اسلام‌آباد و و زبان رسمی مردم آن انگلیسی و اردو است. از نظر قومیت، نزدیک به ۴۵ درصد مردم پاکستان پنجابی، ۱۵ درصد پشتون، ۱۴ درصد سندی، ۸ درصد سرائیکی و بقیه نیز از سایر نژادها هستند.[۲]
اسلام دین رسمی پاکستان است و ۹۷ درصد مردم این کشور را مسلمانان تشکیل می‌دهند. حدود ۳ درصد جمعیت کشور نیز پیرو سایر ادیان می‌باشند.[۳] اکثر مسلمانان پاکستان، اهل‌سنت حنفی‌اند، و از نظر فکری به سه گروه بریلویه، دیوبندیه و اهل‌حدیث تقسیم می‌شوند.[۴]
بعد از ورود اسلام به پاکستان امروزی در زمان پیامبر (ص)، حوزه تمدّنی رودخانه‌ی سند که بخش عمده‌ای از آن بر پاکستان امروزی منطبق است، به سکونت‌گاه برخی گروه‌های شیعی از جمله زیدیه و امامیه تبدیل شد. به دلیل عدم توجه به متغیّر مذهب در سرشماری‌های کشوری، تعداد دقیق جمعیت شیعیان این کشور مشخص نیست. با این حال، نقل شده که ۲۰ درصد جمعیت این کشور شیعه هستند. مهم‌ترین و پرجمعیت‌ترین گروه شیعی پاکستان، شیعیان اثناعشری هستند، و در کنار آنها دیگر نحله‌های شیعی مانند بٌهره‌ها، خوجه‌های اثناعشری، آغاخانی، نوربخشیه، و ذکری نیز در این کشور حضور دارند.
اتخاذ سیاست غیرفرقه‌ای در پاکستان که مانع دخالت مذهب در سیاست می‌شود، امکان فعالیت سیاسی و شهروندی برای پیروان فرق مختلف را فراهم کرده است. از اینرو، گروه‌های سیاسی شیعی در این کشور فعالیت دارند، مانند کنفرانس سراسری شیعیان هند، اداره تحفّظ حقوق شیعه، و تحریک جعفریّه. علی‌رغم نبودن سیاست‌های فرقه‌ای در پاکستان، شیعیان این کشور با تهدیداتی از سوی گروه‌های افراطی مذهبی مواجه هستند. در این زمینه، «سپاه صحابه» و «لشکر جنگوی» دو نمونه‌ی بارز تروریسم فرقه‌ای در پاکستان به شمار می‌آیند.[۵]
امروزه، فعالیت‌های فرهنگی و علمی شیعیان پاکستان در قالب تأسیس حوزه‌های علمیه صورت می‌گیرد. بعد از انقلاب اسلامی ایران، حوزه علمیه پاکستان که تا پیش از آن تحت تأثیر حوزه علمیه نجف قرار داشت، ارتباط زیادی با حوزه علمیه قم برقرار کرد و در نتیجه، پاکستانی‌های زیادی برای فراگیری علوم دینی به ایران سفر کردند.[۶] به علاوه، مراکز آموزش قرآن و احکام با عنوان دینیات سنترز نیز به امر آموزش دینی در پاکستان مشغول هستند. تنظیم المکاتب، محمدیه ترست، و سازمان دانشجویان اصغریه از این قبیل مراکز می‌باشند.[۷]
منابع:
[۱] سایت world fact book
[۲] https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/pakistan/
[۳] “Religions in Pakistan”. CIA World Factbook. Archived from the original on 24 December 2018. Retrieved ۹ July ۲۰۱۳.
[۴] عبدالباقی، مصباح الله، واقع المدارس الدینیه الاهلیه فی باکستان، رایض، مرکز الملک فیصل للبحوث و الدراسات الاسلامیه، ۱۴۲۸، ص۴۰.
[۵]عارفی، محمداکرم، شیعیان پاکستان، قم، شیعه‌شناسی، ۱۳۸۵ش، صص۶۲-۹۳ ،۴۳۴، ۲۰۸.
[۶]جعفریان، رسول، اطلس شیعه، تهران، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، ص۶۱۱.
[۷] عارفی، محمداکرم، شیعیان پاکستان، قم، شیعه‌شناسی، ۱۳۸۵ش، صص۲۶۲-۲۶۵.
